Atatürk, ‘Nutuk’ CHP’nin ikinci kurultayında, 15–20 Ekim 1927 tarihleri arasında altı günde ve 36 saatte okumuştur. Bu yapıtta, emperyalizme karşı verilen ölüm kalım savaşı ile temelleri atılan çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu yer almıştır.       

‘Türk Devrimi’nin incelenmesinde tarihe kolaylık sağlamak” amacıyla ‘Nutuk’ yazdığını belirten Atatürk, sözlerine şöyle devam eder; “Ulusal varlığı sona ermiş sayılan bir ulusun, bağımsızlığını nasıl kazandığını; bilim ve tekniğin en son ilkelerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğumu anlatmaya çalıştım.”

Söylev’de en çok değinilen kavramlar ‘tam bağımsızlık’ ve ‘ulusal egemenlik’tir. Atatürk, daha ‘Kurtuluş Savaşı’ sürerken, bu iki kavramı Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerine yerleştirdiği açık bir biçimde görülür. O, tarihe karşı sorumluluk duyarak halkını yöneten, ona önderlik eden, tarihe yön veren ve devrimi gerçekleştiren kişi olarak, yaşanılan tarihsel dönemi ulusunun bilgisine sunmuştur.

Tarihe tanıklık eden bu büyük yapıtta; genel durum değerlendirmesi yapıldıktan sonra, kurtuluş için yapılan çalışmalar, ulusal örgütlerin kurulması, ordu ile ilişki kurulması, Amasya Bildirgesi, Ulusal Kongreler dönemi, Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin tutumu, dış güçlerle işbirliği yapan hainler, iç isyanlar, ulusal güçlere karşı kışkırtmalar, İstanbul’un Anlaşık Devletleri’nce işgali, TBMM’nin Ankara’da açılması ve onu izleyen olaylar, I. ve II. İnönü Utkusu, Sakarya ve 30 Ağustos Başkomutan Meydan Savaşı utkusu, İzmir’in kurtuluşu, Mudanya Ateşkes Antlaşması, Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilanı, Lozan Antlaşması, Hilafetin kaldırılması, Cumhuriyetin laik yapılanması için getirilen düzenlemeler, Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin kurulması, Doğudaki ayaklanmalar, Takriri Sükûn Yasası ve onu izleyen Devrim Yasaları ayrıntılarıyla anlatılır.        

‘Nutuk’, içeriğiyle topluma ulusa, yurt ve tarih bilincini kazandırdığı gibi, uluslaşma sürecine de önemli katkı sağlar. Bu anlamda Söylev, yalnızca anlattığı döneme ışık tutmakla kalmaz, günümüzü ve geleceğimizi de aydınlatır. Dün olduğu gibi bugün de, yarın da yol ve yön göstericidir. Atatürk, bilimin ve aklın yol göstericiliğinde, hedeflediği çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmanın yolunu da Söylev’de gösterir. Gerçekten, bir ulusun ilerlemesi, kalkınması, gelişmesi, uygar uluslar arasında yer alması; öncelikle tam bağımsızlık, ulusal egemenlik, laiklik ilkelerinin yaşama geçirilmesiyle ve daha sonra bilimin, tekniğin ana öğe olarak her alanda uygulanmasıyla mümkün olur.

Ord. Prof. Dr. H. Veldet Velidedeoğlu’nun değerlendirdiği gibi, “Atatürk’ün uzak görülü, dirençli, sabırlı, istençli ve yürekli kişiliği ‘Nutuk’un her sayfasına yansımıştır.”        

Yurttaşlık bilinci taşıyan herkesin, özellikle öğretmenlerin, öğrencilerin, politikacıların, kamu görevlilerinin, yöneticilerin, Söylev’i okuması, gereklilikten öte bir ödevdir. Tarihten gerekli dersi almayanlar, tarihin acı bir biçimde yinelenmesine engel olamazlar.     

‘Nutuk’, Türk gençliğine sesleniş ile biter. Mustafa Kemal Atatürk; “Yurdun her köşesini sulayan kanların karşılığı” olarak elde edilen ve “Ulusun, geleceğinin biricik temeli” olan bağımsızlığı ve Türkiye Cumhuriyeti’ni sonsuza dek koruma görevini Türk gençliğine vermiştir. (Yazar Fethi Karaduman’ın ‘Tarihe Tanıklık’ adlı makalesinden faydalanılmıştır.)

Değerli İzmirli Atatürkçüler, Ankara’da bulunan Topal Osman Konağını, ADD Genel Merkezi olarak iki yıldır kullanmaktayız. Bu yerleşkenin eklentisinde iki adet anı evi yapmaktayız. Birincisi ADD Şehitleri Anı Müzesi’nde; kurucu Genel Başkanımız Prof. Dr. Muammer Aksoy, Genel Başkan Yardımcımız Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, Kurucumuz Doç. Dr. Bahriye Üçok, Araştırmacı yazar Uğur Mumcu ve de Üyemiz Şükrü Demirkürek anılmaktadır.

Bitişiğinde yer alan Atatürk Anı Evi ise, İzmirli Atatürkçülerin katkısı ile bitmek üzeredir. Bu bölümde Atatürk’ün istemi üzerine hazırlanan, 1930 yıllarına ait Tarih, Nutuk, Coğrafya, Yurttaşlık, Dilbilgisi, sağlık konulu nadir kitaplar yer almaktadır.

23 Nisan 2025 günü açmayı planladığımız anı evinin açılışına bekliyoruz. 6 Ocak 2025

Ahmet Gürel

ADD Genel Başkan Baş Danışmanı