Türkiye İstatistik Kurumu’nun gıda fiyatlarının, mayıstaki yüzde 0.7’lik düşüşün ardından haziranda yüzde 0.3 oranında gerileme kaydettiği iddiasına karşın çarşı pazarda yangın durmuyor. Özellikle meyve fiyatlarında gerileme değil artış hızlı. Manav, pazar tezgâhlarında kiraz 1000 lirayı terk etmiyor. Geçtiğimiz haftalarda pazarda 80 lira olan kayısı bu hafta 100 liraya, 35 lira olan bezelye 50 liraya, 40 lira olan dolmalık biber 70 liraya çıktı. Domates 50 lira, kuru soğan ise 12 liradan satılıyor.

Tarım sektöründe faaliyet gösteren kesimlerin gelişmelere yorumu farklı. Üreticiden ucuza çıkan ürünler ise hallerde yüksek fiyatlardan piyasaya dağılıyor. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan’a göre sebze ve meyve fiyatları arz talep koşullarına göre oluşuyor. Yaz aylarında bazı ürünlerin bol olduğu için ucuz, bazı ürünlerin ise kıt olduğu için pahalı satıldığını belirten Tavşan, “Bu durumda kimseyi suçlu ilan etmemek lazım” diyerek aracıların ve nakliyecilerin masraflarına da dikkat çekiyor. Tavşan’ın yorumları şöyle:

“Üretimde olduğu gibi değil faizi, döviz kuru, enflasyonu derken fiyatlar zaman zaman oynuyor. Bunlara stopaj, KDV, enerji de ekleniyor. Asıl sorun ise bu sene ürünlerin yetersiz olması. Don, kuraklık gibi etkenler üretimi vurdu. Ürün olmayınca haliyle fiyat da çok yüksek oluyor.” Tavşan ayrıca büyük market gruplarının piyasa üzerindeki etkisine değinerek “Ben büyük market gruplarını piyasa hâkimiyetlerinden dolayı eleştiriyorum. Ancak kabul edelim, onlar ürünü direkt üreticiden alıyorlar. Ürün varsa pahalıya, yoksa da ucuza satıyorlar” ifadelerini kullanıyor.

Pazarda konuştuğumuz vatandaşlar ise artık meyve satın almadıklarını söylüyor. Bir vatandaş durumu şöyle anlatıyor:

“Biz artık yaz meyvelerine ulaşamıyoruz. Kiraza elimizi süremiyoruz. Bir meyveye o kadar para verilemez.”

MEYVEDE İNDİRİM HAYAL, BEKLEMEYİN

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi, TÜİK’in oranlarının, İTO ve ENAG’ın verileriyle uyuşmadığını belirtti. Remzi, özellikle TÜRK-İŞ’in son açıkladığı gıda enflasyonunun yüzde 4 olduğunu hatırlattı.

“Yıllardır yaz meyve ve sebzelerinde enflasyonun arttığını görüyoruz” diyen Remzi, fiyat artışlarının temel sebebinin sadece enflasyon değil, girdi maliyetlerinin yüksekliği olduğunu söyledi. “Mazot, gübre, işçilik. Hepsi zamlı. İsrail-İran savaşı gibi küresel gelişmeler de özellikle gübre ve akaryakıt fiyatlarını yukarı çekti. Türkiye’de bugün yaşanan sorun alım gücü yetersizliği.”

‘KAYISI 1 TL’DEN 40 TL’YE’

Kayısı örneğiyle çarpıcı bir tablo çizen Remzi, “Malatya’da bu yıl kayısı üretiminin yüzde 80’i hasar gördü. Ürün yok denecek kadar az. Piyasaya sunulan az miktar da Iğdır’dan geliyor. Orada kayısı üreticide 1 TL iken tezgâhta nasıl 40 TL olur? Ciddi bir tedarik sorunu olduğu görünüyor. Hal Yasası da büyük sorun, bu da fiyatların artmasına neden oluyor” dedi. “Çözüm üretici ve tüketici için ortak olmalı” Remzi’ye göre mevcut koşullarda ürün fiyatlarının düşmesi mümkün değil: “Hiçbir indirim beklentisi içinde değiliz. Üreticinin zarar etmediği, tüketicinin de rahatlıkla meyve sebze tüketebileceği bir yapı şart.”