AKP iktidarının yıllardır sürdürdüğü vergi politikalarının dar gelirli yurttaşlar üzerindeki etkisi ağırlaşırken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in dolaysız vergileri artırma ve dolaylı vergilerin payını düşürme yönündeki söylemleri sahada karşılık bulmuyor. 2025 bütçesinde iktidarın, vergi istisna ve muafiyetleri aracılığıyla 3 trilyon 5 milyar TL tutarındaki vergi gelirinden vazgeçtiği ortaya çıktı.

“DENETİM SEFERBERLİĞİ” ALTINDA CEZAYLA GELİR ARAYIŞI

Vergi gelirlerini artırmak amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığı’nı (GİB) “seferberliğe” çağıran Şimşek, Organize Sanayi Bölgeleri ve şehirler arası yollarda polis eşliğinde denetim ekipleriyle yeni bir uygulamayı hayata geçirmeye hazırlanıyor. Ancak 40 bini taşrada olmak üzere toplamda yalnızca 40 bin 665 personelle çalışan GİB’in, bu denli kapsamlı bir denetim yükünü kaldıracak kapasiteye sahip olmadığı dikkat çekiyor.

Öte yandan, dolaylı vergilerde herhangi bir indirim öngörülmemesi, yoksuldan alınan verginin artarak devam edeceğine işaret ediyor. GİB’in 2024 Faaliyet Raporu’na göre, KDV ve ÖTV’nin toplam vergi gelirlerindeki payı %51,71 olurken, diğer dolaylı vergilerle birlikte bu oran %65,9’a ulaştı. Dolaysız vergilerin oranı ise sadece %34,1’de kaldı.

ZENGİNE MUAFİYET, YOKSULA VERGİ

Son 10 yılda dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payının ortalama %66 olduğu görülüyor. Bu sistemde işsiz de, emekli de, asgari ücretli de yaptığı her harcamada zenginle aynı oranda vergi öderken; yüksek kazanç ve servet sahipleri ise gelirlerinin büyük kısmını vergiden muaf biçimde saklayabiliyor.

2025 bütçesinde vergi harcamaları kaleminden görülen 3 trilyon 5 milyar TL’lik muafiyet ve istisna, iktidarın ekonomik krizin faturasını kimlere çıkardığını da gözler önüne seriyor. Bu tablo, yalnızca bütçedeki gelir adaletsizliğini değil, aynı zamanda derinleşen sosyal eşitsizliklerin de temel nedenini oluşturuyor.

EK BÜTÇE VE AĞIR BORÇ YÜKÜ KAPIDA

Ocak–Mart döneminde bütçe açığı 702 milyar TL’ye yaklaşırken, nisan sonunda bu açığın 1 trilyon TL’yi bulması bekleniyor. Bu da yıl sonu için hedeflenen 1.9 trilyon TL’lik açık tahmininin ilk dört ayda yarı yarıya gerçekleştiği anlamına geliyor. Uzmanlara göre yıl sonu sapmasıyla birlikte yeni bir ek bütçe gündeme gelecek.

Mart ayında Merkez Bankası’nın faiz artışıyla birlikte kamu borçlanma faizleri de artarken, Hazine, 100 TL’lik borç ödemesi için artık 130-140 TL arasında yeni borç almak zorunda kalıyor.

VERGİ ADALETİ SÖZDE KALDI

Zülfikar Doğan’ın ANKA için kaleme aldığı değerlendirmeye göre, Şimşek’in vergi adaleti söylemi, gerçekçi bir vergi reformu yerine günü kurtarma politikalarıyla sınırlı. 3 trilyon TL’yi bulan vergi ayrıcalıkları ve dolaylı vergilere devam edilmesi, iktidarın gerçek anlamda adil bir vergi düzeni kurma niyetinde olmadığını gösteriyor.

İktidarın vergi politikaları, kaynak arayışında dar gelirliyi hedef alırken; büyük sermaye gruplarına sağlanan istisna ve muafiyetler kamu bütçesindeki kara deliği büyütmeye devam ediyor.